بنا به گاه شمار ابوریحان بیرونی
شانزدهم مهر برابر با مهرگان و بیست و یکم مهر برابر با "رام روز" یعنی "مهرگان بزرگ" بود
اگر دوستان میتوانند این نوشتار را در تارنماهایشان گسترش دهند
با سپاس
| |
| از سوی: دوستداران فرهنگ و تمدن ایران زمین به: شهرداران و شوراهای شهر ایران به نام خداوند جان و خرد ما امضاکنندگان و گواهان این نامه، با نگرش به نقش شهریار بزرگوار تاریخ، و با به فال نیک گرفتن بازگشت نخستین منشور حقوق بشر به کشورمان، خواهانیم که نام کورش بزرگ (ذوالقرنین) تا هفتم آبان امسال (1389) دوباره به خیابانها و میدانهای شهرهای ایران بازگردد. پیشاپیش از مسئولانی که این خواسته ی میهنی را برآورده کنند، سپاسگزاریم. |
همتای تا حدی زیادی نیرومند پاییزی نوروز , یعنی مهرگان که در شعر سده های میانه هنوز مورد تجلیل قرار میگرفته , به تدریج به فراموشی سپرده شده و دیگر بین مردم مسلمان مراسم آن برگزار نمیشود .اگرچه زرتشتیان هنوز آن را جشن میگیرند .رگه هایی از آن در بعضی جاها مانند تاجیکستان و کردستان یافت میشود ,شاید جشنی که در نواحی مرکزی ایران حفظ شده یکی از آن نمونه ها باشد . این جشن هر سال در مهر ماه در مشهد اردهال در غرب کاشان همراه با بازار و آیین شگفتی که در آن مرگ یک شهید شیعه بازآفرینی میشود, برگزار میگردد.آل احمد که گزارش این رسم را داده به همزمانی تاریخ آن با مهرگان پیشین اشاره میکند .(رویه ی 50)
برگرفته از کتاب "چند چهره ی کلیدی در اساطیر گاه شماری ایرانی -نگارش: انا کراسنوولسکا - ترجمان : ژاله متحدین -
پراکنش : ورجاوند - 1382
ویرایش نوشتار : مهر زمین
تقسیم سال به دو بخش مساوی در دو نقطه ی مشخص اعتدال (چرخش) بهاری و پاییزی , هنوز در باورهای تقویم پامیری دیده میشود . اندریوف از وجود دو اول سال را در وَنچ و خوف یاد میکند : جدا از چرخش(اعتدال) نوروز , در پاییز چرخش دیگری به نام تیرمو وجود دارد که همان "مهرگان" گذشته است . چنین تقیسم بندی در سال را با نوشتاری از بیهقی از دربار غزنویان استوار میشود . وی مینویسد :
"امیر به جشن مهرگان بنشست ...پس برخاست و به سرایچه ی خاصه رفت و جامه بگردانید و بدان خانه ی زمستانی به گنبد آمد که برچسب صفه بار است .و چنان دو خانه , تابستانی به راست و زمستانی به چپ کس ندیده است ."
یک سال شبانی به نام "وِرز "/werz/نیز که در اعتدال پاییزی آغاز میشود, بین کردهای مُکری مَهاباد رایج بوده است .
بسیاری گمان میکنند که جشن مهرگان تنها ویژه ی زرتشتیان است و از معانی ملی آن بی خبرند.بسیاری انتظار دارند که برای شرکت در این جشن در میان زرتشتیان حضور یابند و چگونگی انجام آن را همچون یک "راز" دریابند . از دیگر سو, منابع خوب و در دسترس علاقمندان به پژوهش در این زمینه ی فرهنگی بسیار کم است .
چیزی که بیش از همه برای دوستان علاقمند پرسش برانگیز است این است که این جشن را چگونه برگزار میکنند و اگر خود بخواهند چنین جشنی بر پا دارند , چه باید بکنند؟در پاسخ به پرسش هایی از این دست باید گفت ; که برگزاری این جشن بسیار ساده و به بی پیراگی و سادگی جشن نوروز است است.بدین روش که مردم در خانه های خود سفره هایی بر پا میکنند و بر آن خوراک های رنگارنگ می چینند ;
آب , آویشن, انار, گل , گلاب, آیینه , وووووو شمعدان بر آن می گذارند.به دید و بازدید خانوادگی میروند و مراسم دیگر...
روش برگزاری جشن در مراسم ها و گردهمای های بزرگتر و کلاسیک زرتشتی نیز تا اندازه ای بر همین روش است .
در مراسم رسمی تر که برای نمونه هموندان هخامنشیان برگزار خواهند کرد بر بنیاد این نوشتار می بایست:
جشن را با گاهان خوانی بیآغازند و بخش هایی از گات ها را میخوانند , پس از آن هم وندان به گفتگو و بیان دیدگاه ها و مشکلات خود میپردازند و از شادی ها و غمهایشان سخن میگویند . پس از آن نیز به شاهنامه خوانی , مقاله خوانی , و کارهای فرهنگی از این دست میپردازند .آنگاه با یادمانه ای خوش و آرزوهای نیک برای یکدیگر از هم جدا میشوند .این چکیده ی برگزاری یک جشن مهرگان امروزی است میتواند باشد (رویه ی 118 )