فریدون و جمشید -نوروز و مهرگان

فریدون در "آثار الباقیه چنان که در درجه ی نخست از درون مایه یی که در پیوند با مهرگان برمیآید , به چهر جنگجوی چیره بر اژدها پدیدار میشود.جشن مهرگان مراسم گرامی داشت چیرگی ضحاک و جنبه های گوناگون پیروزیش , چون آزاد کردن ِ گاوهای دربند و کین خواهیِ کشته شدن گاو به دست اوست . داستان دیگریکه به اسطوره ی فریدون پیوند دارد , درباره ی دو آشپزی است که نیمی از کسانی را که بنا بود مغز سرشان به خورد مارهای دوش ضحاک برود , نجات دادند . گفته میشود که این داستان برای روشن ساختن رسم افروختن آتش در شب سده آورده شده است .  

ور وردی که مردم روز اسفندارمذ یا مادر زمین -برای دور کردن کژدم به کار میبرند, از فریدون و جمشید , یاری میطلبند و آنان را به کمک میخوانند . جشن کاکیل که در شانزدهم دی ماه برگزار میشود , با نام هر دوی آنها پیوند دارد .گاو شگفتی را نیز که طی این جشن مورد ستایش است شاید دایه ی جانوری فریدون یعنی پرمایه دانست یا گاو نخست آفریده ی کیومرث. 

اما سخن اساسی آن که , اگر چه دلاوری جمشید و فریدون در سراسر سال گرامی داشته میشود , مهمتر آنکه این دو پهلوان بر بزرگترین جشن های فصلی ایرانیان یعنی نوروز و مهرگان سروری دارند که ویژه ی دو قطب روبروی گردش سال است . 

نوروز آغاز گردش سال است , در حالیکه که مهرگان افول آن را مشخص میکند . هر دو جشن در دو اعتدال (چرخش)  یا به گفته ی بیرونی روزگاری در دو انقلاب برگزار میشدند . در هر حال هر یک از آن دو , سال را به دو نیمه میکنند . در دستگاه تقویم بیرونی جمشید بر نیمه ی فرارونده ی سال یعنی بهار -تابستان و فریدون بر نیمه ی فروگیرنده یعنی پاییز - زمستان (رویه ی 110)